ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

Αναφερόμενος στο ερώτημά σας εάν επί κοινού αιτήματος του άρθρου 135 του Ν. 4685/2020 είναι αναγκαία η συναίνεση των λοιπών αιτούντων στο αίτημα αιτούντος που επιθυμεί την διάσπαση του Κοινού Αιτήματος Χορήγησης Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης προκειμένου να υπαχθεί σε Ομάδα Προτεραιότητας σύμφωνα με τις διατάξεις της Υπουργικής Απόφασης υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123/12.08.2022 (ΦΕΚ 4333/Β/12.08.2022) περί του «Καθορισμού πλαισίου προτεραιότητας στην χορήγηση οριστικών Προσφορών Σύνδεσης για σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και σταθμούς αποθήκευσης από τον Διαχειριστή του Δικτύου και τον Διαχειριστή του Συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που έχουν χαρακτηρισθεί ως κορεσμένα δίκτυα κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, σύμφωνα με το άρθρο 89 του Ν. 4951/2022» (εφεξής η «Υπουργική Απόφαση»), σας αναφέρω τα εξής:

1.  Κρίσιμες Διατάξεις

(α) Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση, ως «Παραγωγός ή Κάτοχος Σταθμού» ορίζεται ο κάτοχος Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων ή Άδειας Παραγωγής ή ο κάτοχος Εξαιρούμενου Σταθμού.

(β) Σύμφωνα επίσης με την Υπουργική Απόφαση (άρθρο 1 - Σκοπός, Πεδίο Εφαρμογής και Ορισμοί), ως «Κοινό Αίτημα» ορίζεται το κοινό αίτημα χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης το οποίο έχει υποβληθεί σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 8 του Ν. 3468/2006 ή έχει υποβληθεί ή υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν. 4951/2022. 

(γ) Σύμφωνα με το άρθρο 135 του Ν. 4685/2020: «Είναι δυνατή η υποβολή κοινού αιτήματος για χορήγηση Προσφοράς Σύνδεσης στην ΑΔΜΗΕ Α.Ε. που αφορά σε περισσότερους  σταθμούς  του  άρθρου 3  ή  και  του  άρθρου 4, όταν  η  συνολική  ισχύς αυτών ξεπερνά το όριο των 8 MW εφόσον η σύνδεση γίνεται μέσω νέου αποκλειστικού δικτύου και κατασκευή νέου υποσταθμού μέσης τάσης προς υψηλή. Με το αίτημα του προηγούμενου εδαφίου ορίζεται ποιος από τους ενδιαφερομένους του προηγούμενου εδαφίου θα αναλάβει τη διαχείριση των έργων σύνδεσης του προηγούμενου εδαφίου, καθώς και την ευθύνη για την υλοποίηση τους».

(δ) Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρ. 4 της Υπουργικής Απόφασης: «Ειδικά στις περιπτώσεις κοινού αιτήματος, ο εκπρόσωπος αυτού, μετά την προηγούμενη έγγραφη συναίνεση όλων ανεξαιρέτως των ενδιαφερομένων του κοινού αιτήματος που δύναται να παρέχεται και με ηλεκτρονική δήλωση  ψηφιακά υπογεγραμμένη προς τον εκπρόσωπο του κοινού αιτήματος, εντός είκοσι ημερών από την ειδοποίηση του Διαχειριστή του Συστήματος σύμφωνα με την παρ. 2, δύναται να επιλέγει το ποσοστό μείωσης της εγκατεστημένης ισχύος κάθε σταθμού ή να επιλέξει την απόσυρση επί μέρους σταθμών από το κοινό αίτημα, εφόσον αυτό είναι τεχνικά εφικτό. Εφόσον η δήλωση του εκπροσώπου του κοινού αιτήματος δεν προσκομιστεί εντός της ανωτέρω προθεσμίας στον Διαχειριστή, υποβάλλοντας ταυτόχρονα και την γραπτή συναίνεση όλων των ενδιαφερομένων, τότε ο διαχειριστής θα εφαρμόσει την μειωμένη εγκατεστημένη ισχύ αναλογικά σε κάθε σταθμό, λαμβάνοντας υπόψη τους τεχνολογικούς περιορισμούς της παρ.5».

(ε) Σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρ. 14 της Υπουργικής Απόφασης: «Σε περίπτωση διάσπασης κοινού αιτήματος τα επιμέρους αιτήματα που προκύπτουν από τη διάσπαση, κατατάσσονται σε σειρά προτεραιότητας με βάση την ημερομηνία υποβολής του αρχικού αιτήματος».

2. Απάντηση Ερωτήματος:

Ακρογωνιαία για την απάντηση του παρόντος ερωτήματος είναι η διάγνωση της φύσης της σχέσεως που δημιουργείται με την κοινή εξουσιοδότηση εκ μέρους των αιτούντων κοινού αιτήματος προς την ΑΔΜΗΕ Α.Ε. και του κοινού εκπροσώπου. Ιδιαιτέρως επιβοηθητική προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ερμηνεία της βούλησης του νομοθέτη κατά την θέσπιση του άρθρου 135 του Ν. 4685/2020.

Ως αιτία θέσπισης της σχετικής διάταξης θεωρείται η διευκόλυνση της πρόσβασης έργων ΑΠΕ μικρού μεγέθους στο δίκτυο της Υψηλής Τάσης ώστε να προωθηθούν γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα οι στόχοι του «Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα» (Ε.Σ.Ε.Κ.). Με την εισαγωγή της συγκεκριμένης διάταξης καθιερώνεται, για πρώτη φορά, η δυνατότητα μικρών έργων ΑΠΕ να συνασπισθούν και, πληρώντας τις προϋποθέσεις του Νόμου, ήτοι το ελάχιστο μέγεθος των 8 MW και την κατασκευή Υποσταθμού και αποκλειστικού δικτύου, να επιτύχουν διασύνδεση στο δίκτυο ηλεκτρομεταφοράς.

Παράλληλα, αιτία της καθιέρωσης του θεσμού του εκπροσώπου του κοινού αιτήματος είναι η διευκόλυνση, και «πειθάρχηση» επί της ανωτέρω διαδικασίας δια του ορισμού ενός προσώπου κοινής αποδοχής των αιτούντων, ο οποίος επιφορτίζεται όχι μόνο την επικοινωνία με την ΑΔΜΗΕ Α.Ε., αλλά και, εάν στο μέλλον δεν μεταβληθεί, την κατασκευή του Υποσταθμού. Με τον τρόπο αυτόν η ΑΔΜΗΕ Α.Ε. γνωρίζει με σαφήνεια και βεβαιότητα το πρόσωπο επικοινωνίας μέχρι την χορήγηση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης και, μετά αυτήν, το υπεύθυνο πρόσωπο για την κατασκευή του Υποσταθμού.

Η σχέση που δημιουργείται μεταξύ των αιτούντων και του κοινού εκπροσώπου προσιδιάζει με την σχέση από την σύμβαση εντολής του Αστικού Κώδικα. Δεν φαίνεται όμως καμία ειδική νομική σχέση να δημιουργείται μεταξύ των αιτούντων εκ του νόμου. Από καμία διάταξη δεν προκύπτει ούτε η υποχρέωση ενός αιτούντος σε κοινό αίτημα να παραμείνει ες αεί ως αιτών σε αυτό, αλλά ούτε και ειδικός κανόνας που να προβλέπει όρους και προϋποθέσεις δυνάμει των οποίων αυτός δύναται να αποχωρήσει από το κοινό αίτημα, παρά μόνον την έγγραφη έκφραση της βούλησης του περί αποχωρήσεως του από το αίτημα με βάση τους γενικούς κανόνες του Διοικητικού Δικαίου.

Εξ άλλου, η παρ. 3 του άρθρ. 4 της Υπουργικής Απόφασης ρυθμίζει τη διαδικασία με την οποία λαμβάνει χώρα η προβλεπόμενη στο ίδιο νομοθέτημα μείωση ισχύος των σταθμών ΑΠΕ στην ειδική περίπτωση που το αίτημα είναι κοινό. Ενώ, δηλαδή, στην περίπτωση των ενιαίων αδειοδοτούμενων σταθμών η απομείωση της ισχύος είναι απλή στην ρύθμιση, αλλά και τον υπολογισμό της (π.χ. 100 ΜW μείον 20% νέα ισχύς 80 MW), o νομοθέτης επέλεξε να χορηγήσει στα κοινά αιτήματα και μία επιπλέον δυνατότητα πλην του κανόνα της οριζόντιας μείωσης της ισχύος των έργων που το απαρτίζουν, ήτοι αυτή του αποκλεισμού συγκεκριμένων έργων, τα οποία θα αθροίζουν σε ισχύ την ισχύ κατά την οποία όλα τα έργα θα απομειώνονταν εάν δεν υπήρχε η σχετική δυνατότητα.

Επειδή όμως ένας τέτοιος αποκλεισμός ολόκληρων έργων θα αφήσει εκτός του κοινού αιτήματος αιτούντες (δηλαδή άλλος αιτών θα λάβει το 100% της ισχύος και άλλος το 0%), λογική και απολύτως αναγκαία προϋπόθεση για την σχετική δήλωση τίθεται η προτέρα σαφής και έγγραφη συναίνεση του αιτούντα το έργο του οποίου θα αποσυρθεί από το κοινό αίτημα, ώστε να μειώσει την συνολική ισχύ αυτού. Η ορθή σκέψη του νομοθέτη είναι ότι μία αίτηση για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης στην ΑΔΜΗΕ Α.Ε., πλην μίας διοικητικής διαδικασίας, οδηγεί στην απόκτηση ενός εμπορεύσιμου περιουσιακού στοιχείου, ήτοι μίας αδείας η οποία επιτρέπει την κατασκευή ενός έργου ΑΠΕ που εμπίπτει και στην προστατευόμενη από το Σύνταγμά μας έννοια της «περιουσίας». Η «περιουσία» ως προστατευόμενο συνταγματικό δικαίωμα είναι απόλυτο, και περιορισμοί σε αυτήν μπορούν να τεθούν μόνο κατ’ εξαίρεση. Μία δυνατότητα άλλου πλην του ιδίου του αιτούντα και ιδιοκτήτη του έργου να αποσύρει το αίτημα του για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης θα σήμαινε ευθεία επέμβαση στην περιουσία άλλου προσώπου, η οποία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από το Δίκαιό μας, καθώς η τυπική ισχύς του Συντάγματος είναι ανώτερη από αυτή του τυπικού νόμου και της υπουργικής απόφασης. Ορθώς, επομένως και κατά την κείμενη νομοθεσία, ο νομοθέτης απαίτησε τη ρητή και σαφή συναίνεση του αιτούντα ιδιοκτήτη έργου ΑΠΕ στην απόσυρση του αιτήματος του για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης. 

Τέλος, ο νομοθέτης με την παρ. 6 του άρθρ. 14 της Υπουργικής Απόφασης ρύθμισε και την περίπτωση κατά την οποία ενιαίο αίτημα διασπάται σε μικρότερα αιτήματα, τα οποία αυτονοήτως πρέπει να πληρούν τους όρους του νόμου, ήτοι να αθροίζουν 8 MW και περισσότερα· πρόθεση του νομοθέτη είναι, δια της παρούσας διάταξης, να ρυθμίσει το ζήτημα της χρονικής προτεραιότητας μεταξύ των διασπώμενων αιτήσεων και να αποσαφηνίσει ότι σε περίπτωση διάσπασης αιτήματος η ημερομηνία πληρότητας αμφότερων των αιτήσεων παραμένει η ημερομηνία πληρότητας του φακέλου κατά την κατάθεση του κοινού αιτήματος για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, και όχι η ημερομηνία της αίτησης διάσπασης. Αναφορικά με τον τρόπο δια του οποίου γίνεται η διάσπαση, ο νόμος δεν θέτει, και ορθώς δεν θέτει, την προϋπόθεση της συναίνεσης των υπολοίπων αιτούντων. Εμμέσως, πλην σαφώς, η διάσπαση αιτήματος θα πρέπει να γίνεται δεκτή από την ΑΔΜΗΕ Α.Ε. με απλή αίτηση του αιτούντος να διαχωρίσει την αίτησή του, αρκεί αυτή να πληροί το όριο των MW και με απλή κοινοποίηση στον κοινό εκπρόσωπο.

Περαιτέρω, αιτία της εκ μέρους του νομοθέτη μη θέσης των ιδίων προϋποθέσεων για την απόσυρση σταθμών και την διάσπαση είναι το γεγονός ότι από την διάσπαση καμία οικονομική ζημία, αλλά και κανένα δικαίωμα τρίτου δεν δύναται να θιγεί, όταν από την απόσυρση διακινδυνεύονται ευθέως προστατευόμενα περιουσιακά δικαιώματα των αιτούντων.

Στο εν θέματι ζήτημα, που αποτέλεσε και το εφαλτήριο της εν λόγω γνωμοδότησης, στην περίπτωση του κοινού αιτήματος με αριθμό 1121/21, με ημερομηνία πληρότητας 29.10.2021 και αποτελούμενου από 9 αδειοδοτούμενους σταθμούς ανηκόντων σε τρεις (3) εταιρίες και άλλους 60 εξαιρούμενους ανήκοντες σε πέντε (5) Ενεργειακές Κοινότητες, οι εταιρίες εξέφρασαν την επιθυμία να διασπαστεί το αίτημά τους ώστε να αιτηθούν την υπαγωγή τους στην Ομάδα Β της Υπουργικής Απόφασης και να προτεραιοποιηθούν. Οι τέσσερις (4) εκ των πέντε (5) Ενεργειακών Κοινοτήτων χορήγησαν την συναίνεσή τους σε αυτήν την διαδικασία ενώ η πέμπτη, προβάλλοντας διαφόρους λόγους, αρνήθηκε να συναινέσει. Ετέθη λοιπόν το θέμα εάν είναι αναγκαία η συναίνεση των υπολοίπων αιτούντων στο κοινό αίτημα και το οποίο απαντάται, δυνάμει των προεκτεθέντων ως εξής:

    Με πάσα σαφήνεια, επί κοινού αιτήματος δεν είναι αναγκαία η συναίνεση των υπολοίπων αιτούντων στην αίτηση ενός για διάσπαση του κοινού αιτήματος διότι:

    (α) Δεν προβλέπεται στην οικεία διάταξη (παρ. 3 του Άρθρ. 14) της Υπουργικής Απόφασης· εάν ο νομοθέτης επιθυμούσε τέτοια συναίνεση θα την ανέγραφε ρητά, όπως έπραξε στην παρ. του άρθρ. 6 με σκοπό να προστατέψει την περιουσία των αιτούντων από τυχόν αυθαιρεσίες  του κοινού εκπροσώπου. 
(β) Ακόμα και εάν το προέβλεπε, πάλι η απαίτηση αυτή θα ήταν άκυρη ως ευθέως αντισυνταγματική, καθώς ο κάθε αιτών έχει προβεί στην ανάπτυξη των αδειών ΑΠΕ που του ανήκουν με δικές του φροντίδες, δαπάνες και κινδύνους και προσδοκά την απόκτηση ενός περιουσιακού στοιχείου, του οποίου πάλι θα είναι μόνος ιδιοκτήτης· εξάλλου, η δυνατότητά του να ορίζει μόνος την τύχη του περιουσιακού αυτού στοιχείου του είναι συνταγματικώς προστατευόμενη ως απόλυτο δικαίωμα. Από την άλλη, η συμμετοχή σε ένα ενιαίο αίτημα είναι νομοθετική δυνατότητα που προβλέφθηκε για να διευκολύνει την είσοδο των ΑΠΕ στο δίκτυο. Η συγκεκριμένη διάταξη δεν προστατεύει κάποιο υπέρτερο και συνταγματικά προστατευόμενο έννομο αγαθό πλην της διευκόλυνσης της προσβασιμότητας στο δίκτυο ηλεκτρομεταφοράς του ΑΔΜΗΕ. Επομένως, στην στάθμιση των εννόμων αγαθών καταφανώς «η πλάστιγγα γέρνει» υπέρ της προάσπισης της περιουσίας, και όχι υπέρ της διευκόλυνσης πρόσβασης στο δίκτυο.    

    Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση του ερωτήματος μήπως η πιθανή διάσπαση κοινού αιτήματος θίγει όχι το μη προστατευόμενο δικαίωμα στην πρόσβαση στο δίκτυο, αλλά το δικαίωμα στην περιουσία των εναπομεινάντων αιτούντων, δηλαδή όσων απομένουν στο κοινό αίτημα μετά την αποχώρηση των επιθυμούντων να διασπαστούν αιτούντων. Η απάντηση, όμως, στο ερώτημα αυτό είναι υπέρ της απροϋπόθετης διάσπασης, διότι καθόλου και καθ’ οιονδήποτε τρόπο η αξία των εναπομεινάντων σταθμών δεν απομειώνεται δεδομένου ότι η αίτηση διατηρείται με την ημερομηνία της αρχικής της πληρότητας. Εάν δε, κάποιος ήθελε ισχυριστεί ότι η αξία των εναπομεινάντων στην αίτηση έργων απομειώνεται στην περίπτωση που αυτά καταταγούν στην ομάδα ΣΤ, ενώ όσα επιθυμούν διάσπαση στην ομάδα Β, θα πρόκειται περί «σοφιστείας» υπό την έννοια ότι η αξία των έργων της ομάδας ΣΤ, η οποία δύναται να είναι μειωμένη σε σχέση με αυτήν των έργων της ομάδας Β, δεν οφείλεται στο γεγονός της διάσπασης, αλλά στο γεγονός της αδυναμίας ή απροθυμίας των αιτούντων να εκπληρώσουν τις ειδικές προϋποθέσεις υπαγωγής στην ομάδα Β.

3. Συμπέρασμα

Η θέση οποιασδήποτε άλλης προϋπόθεσης για την διάσπαση κοινού αιτήματος, πλην της απλής αίτησης για την διάσπαση από τους επιθυμούντες αιτούντες, αντίκειται στο ίδιο το κείμενο της παραπάνω Υπουργικής Απόφασης υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123/12.08.2022 (ΦΕΚ 4333/Β/12.08.2022), αλλά και στο Σύνταγμα της Ελλάδος.